Kennemerhart zet training, e-learning en theater in voor implementeren Wzd
In het jaar voordat de Wet zorg en dwang (Wzd) inging, werden de medewerkers van ouderenzorgorganisatie Kennemerhart klaargestoomd voor de nieuwe werkwijze. Maar ook na het ingaan van de Wzd stonden e-learnings, trainingen en zelfs theatervoorstellingen over de wet op de planning. “Alles bij elkaar heeft het gezorgd voor het sneller herkennen van verschillende vormen van verzet en dwang’’, vertelt Stella Koelman, adviseur leren & ontwikkelen bij Kennemerhart.
Op 1 januari 2020 werd de Wet Bijzondere Opnemingen Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) vervangen door de Wet zorg en dwang (Wzd) en de Wet verplichte ggz (Wvggz). De Wzd is van toepassing op cliënten met psychogeriatrische aandoeningen en cliënten met een verstandelijke beperking. In principe mag vrijheidsbeperking of onvrijwillige zorg niet worden toegepast volgens de wet, tenzij er ernstige nadelige gevolgen voor de cliënt of zijn omgeving gelden.
Het implementeren van de Wzd was de aanleiding om medewerkers goed kennis te laten maken met de wet en tegelijkertijd mee te nemen in onze visie op vrijheid en veiligheid”, vertelt Koelman. Kennemerhart streeft naar optimale vrijheid waar veiligheid geborgd wordt. Zorgmedewerkers zijn te gast bij bewoners en niet andersom. Ook heeft de organisatie een beleid ´onbegrepen gedrag´ en past het persoonsgerichte zorg toe. Koelman: “De Wzd sluit mooi aan op onze visie om onvrijwillige zorg te voorkomen.”
Stella Koelman
Wzd implementeren
In 2019 nam Kennemerhart alle medewerkers alvast mee in het implementeren van de Wzd. Artsen en psychologen volgden bijeenkomsten waarin zij de wet doornamen en het multidisciplinaire beleid met alle aspecten op papier zetten. Een overzicht van de stappen, instructies en een infographic werden gedeeld met de locaties.
Medewerkers van niveau twee tot en met vier volgden de e-learning Wet zorg en dwang van Threewise zorgacademie. Koelman: “De e-learning van Threewise sprong er met kop en schouders bovenuit. Het is geen ingescande tekst. Integendeel, het is interactief, sluit aan bij diverse leerstijlen en biedt leerstof op verschillende manieren aan.”
Daarnaast wilde de organisatie de e-learning combineren met een training en leren van elkaar ‘on the job’, zodat alle leidinggevenden, ‘aandachtsvelders’ vrijheid & veiligheid, kwaliteitsverpleegkundigen en zorgverantwoordelijken (niveau 3 en 4) medewerkers goed mee kunnen nemen in de toepassing van de wet. “Ook dat kon Threewise bieden, inclusief ervaringsleren via theatervoorstellingen van Ervarea”, vertelt Koelman. “Dit pakket sluit compleet aan bij onze visie op leren.”
Zorgsituaties in theatervoorstellingen
In de theatervoorstellingen worden eerst de belangrijkste begrippen uit de wet uitgelegd. Daarna speelt de acteur diverse zorgsituaties na waarin onvrijwillige zorg aan bod komt, vertelt Barbara Oppelaar, eigenaar van Ervarea. Zij maakt theater en geeft trainingen in de ouderenzorg. “In die zorgsituaties vertel ik ook waar gedrag vandaan komt, namelijk persoonlijkheid en geschiedenis. Het idee is dat medewerkers leren gedrag te begrijpen vanuit het cliëntperspectief. Vervolgens zoeken we naar alternatieve zorg.”
Barbara Oppelaar
De voorstellingen laten medewerkers ervaren wat er gebeurt bij de bewoner in geval van verzet en dwang, bijvoorbeeld bij overvraging. “Je moet zorgmedewerkers niet vermoeien met PowerPoint-presentaties en teksten, zij willen gelijk de vertaalslag naar de praktijk hebben”, vult Oppelaar aan. “Ervaringsleren is luchtig, humoristisch en behapbaar. Het sluit op hen aan.”
Verzet en dwang herkennen en voorkomen
In een oefening wordt de deelnemers gevraagd acht dingen op te schrijven die een dag de moeite waard maken. Een ander mag zes dingen wegstrepen. De vraag is: hoe voelt dit?”, legt Koelman uit. “Oppelaar maakt vervolgens de koppeling dat een bewoner ook minstens zes waardevolle dingen per dag moet inleveren. Wie even een rolstoel op de rem zet, beperkt al de vrijheid van een bewoner. En om deze ‘stap nul’ draait het implementeren van de Wzd. Hoe herken je verzet en dwang en hoe kun je dit voorkomen?”
>>> Wat je als zorgprofessional moet weten over de Wet zorg en dwang
De theatervoorstellingen raken dan ook een gevoelige snaar, gaat Koelman verder. “Enkele reacties van de deelnemers: ‘Dit is waar het over gaat’, ‘het heeft mijn ogen geopend’ en ‘feest van herkenning’. Het gaat niet alleen over de technische details, maar vooral over de onderliggende visie van de wet, namelijk luisteren én kijken naar de bewoner, welke behoeften de bewoner heeft en vanuit welke routines de medewerkers werken.”
Ervaringsleren beklijft langer
Oppelaar hoopt met de voorstellingen de persoonlijke motivatie van medewerkers te raken. “Een lezing zet hooguit aan tot nadenken, maar toepassen uit theorie zet aan tot meer. Ik heb lachen gehoord en tranen gezien. Ervaringsleren klikt op emotie en gaat verder.”
Nu de Wzd al een tijdje is geïmplementeerd, is het dagelijks aan de orde. Koelman: “In het begin was er lichte weerstand met ‘wat komt er nu weer op ons af’. Mensen vonden het ingewikkeld. Deze combinatie van leren heeft een enorme hernieuwde bewustwording gegeven. Medewerkers herkennen verzet en dwang beter en hebben meer oog voor de situatie. Het beklijft langer dan wanneer medewerkers alleen rationeel worden geprikkeld.”
Wil je meer weten over het implementeren van de Wet zorg en dwang in jouw organisatie? Of heb je interesse in onze training of e-learning over de Wzd? We bespreken het graag!
Lees ook:
E-learning in de zorg: alles over online cursussen en trainingen
Incompany trainingen en opleidingen: voor- en nadelen op een rij